Το απολυτο και το σχετικο στις νοτες

Ας ξεκινησουμε απο τα βασικα: μουσικος ηχος χωρις χρηση απολυτα ορισμενων συχνοτητων (πως λεμε εδω παιζει μια νοτα 440 Hz) δεν γινεται.

Τα αυτια μας αποκρινονται σε απολυτες συχνοτητες, τα μουσικα οργανα παραγουν απολυτες συχνοτητες κλπ. Η βαση λοιπον ειναι απολυτη.

Ειναι ομως εξισου δεδομενο οτι η μουσικη αισθηση ειναι σχετικη. Δεν κανει ουσιαστικη διαφορα αν ενα τραγουδι το ακουσουμε λιγο πανω η λιγο κατω στην απολυτη κλιμακα. Ειναι η σχετικη θεση που εχουν οι νοτες που προσδιοριζει ενα μουσικο κομματι.

Μεχρι εδω ολα απλα. Η συγχυση ερχεται στο επομενο βημα, που ειναι η διαφορετικη προσεγγιση στην σχετικοτητα μεταξυ ανατολιτικης και δυτικης μουσικη. Υπαρχουν ουσιαστικα δυο ιδεες περι τρανσπορτου, δυο διαφορετικα ζητουμενα.

Στη δυτικη μουσικη, η ιδεα ειναι οτι το τρανσπορτο ειναι περιοδικο. Δηλαδη αν μετατοπισουμε τη βαση της μελωδιας κατα ενα η περισσοτερα ημιτονια, οι νοτες μιας κλιμακας που περισσευουν απο την οκταβα ξαναεμφανιζονται στην επομενη οκταβα (πιο πανω η πιο κατω). Ετσι εχουμε νοτες Α3, Α4, κτλ. Μαθηματικα αυτο μπορει να γινει μονο σε συγκεκριμενες υποδιαιρεσεις της οκταβας.

Σε αντιθεση, στην ανατολικη μουσικη το τρανσπορτο ειναι ενα πακετο. Ολες οι νοτες πανε προς τα πανω η προς τα κατω, κρατωντας ομως την ταυτοτητα τους. Το πακετο αυτο δεν χρειαζεται να εχει καμμια ιδιαιτερη δομη στις υποδιαιρεσεις του. Οι μετατοπισμενες νοτες δεν χρειαζεται να ακουμπησουν στο φαντασμα των αρχικων, γιατι οι αρχικες απλως δεν ακουγονται.

Η διαφορετικη προσεγγιση εχει να κανει με την προτεραιότητα που δινει στην φωνη (και τη μονοφωνια) η ανατολιτικη κουλτουρα και αντιστοιχα στην πολυφωνια (και οργανικη μουσικη η δυση). Η φωνη καλυπτει μια-δυο οκταβες, ενω τα μουσικα οργανα σαν το πιανο πολυ περισσοτερες. Αν θελουμε να παιζουν πολλα οργανα σε πολλα διαφορετικα μερη του ηχητικου φασματος χωρις να γινει παντζουρλισμος η δυτικη προσεγγιση δεν ειναι τοσο αισθητικη επιλογη οσο ειναι αναγκαιοτητα.

Μπορουμε λοιπον να πουμε οτι στην ανατολικη προσεγγιση η τονικη σχετικοτητα ειναι απλη, οσο χρειαζεται για να καλυψει τις αναγκες διαφορων φωνων και φωνητικα προσαρμοσμενων οργανων, ενω στη δυτικη ειναι ενισχυμένη, με περισσοτερες απαιτησεις (δεσμους). Αυτο μειωνει την ελευθερια του τι μπορεις να παιξεις στο χωρο των συχνοτητων, δηλαδη την ποικιλοτητα απο νοτες αλλα αυξανει την ελευθερια στο ειδος και αριθμο των παραλληλων φωνων.